در میان اهل سنت آیه 29 سوره فتح{1} به عنوان سندی است محکم برای اثبات خلافت ابوبکر و اعتقاد دارند که این آیه صریحاً علی ابن ابی طالب (علیه السلام) را خلیفه چهارم معرفی میکند. آن ها بر این عقیده اند که در آیه مراد از (الَّذِینَ مَعَهُ) یار غار یعنی ابوبکر است،منظور از (أَشِدّاءُ عَلَى الْکُفّارِ) عمر ابن خطاب است زیرا او بوده که همواره با کفار با شدت برخورد میکرده و مراد از (رُحَماءُ بَیْنَهُمْ )خلیفه رحم دل و مهربان،عثمان است و بلاخره علی (علیه السلام) را مصداق (سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ) میدانند.

اولا هیچ یک از علمای مشهور اهل سنت چنین شأن نزولی را برای این آیه ذکر نکرده اند

ثانیا اگر این آیه دلیل خلافت ابوبکر و عمر بود بعد از رحلت پیامبر ، نه یک بار بلکه صد بار مورد استناد ابوبکر و عمر قرار میگرفت!

ثالثا این تفسیر آیه از لحاظ ادبی نیز مشکل دارد، برای شخص متهبر در ادبیات عرب صیاق آیه هاکی از آن است که این صفات مربوط به یک نفر است نه چهار نفر.

حال اگر آن یک نفر علی ابن ابی طالب(علیه السلام) باشد هیچ یک از اشکالات مطرح نمی شود.

صفات مذکور در این آیه مختص امیر مؤمنان علی (علیه السلام) است

محمد بن یوسف گنجی شافعی می گوید{2}: 300 آیه از قرآن کریم در شأن علی (علیه السلام) نازل شده است. او مینویسد علت اینکه رسول الله (صلی الله علیه و آله) علی را تشبیه به نوح کرده است این است که او أَشِدّاءُ عَلَى الْکُفّارِ بود و نسبت به مؤمنان مهربان بود،همچنان که خدای مهربان او را در این آیه با این صفات وصف کرده است.

حال آیا الَّذِینَ مَعَهُ در وصف ابوبکر است؟

جالب است بدانید که ابوبکر به صورت تصادفی با پیامبر همراه شد{3} البته اگر این تصادف را هم در نظر نگیریم همراهی پیامبر برای چند روز قابل مقایسه با همراهی دائمی و مادام العمر نیست! علی (علیه السلام) از زمان طفولیت همراه رسول خدا بود و توسط ایشان تربیت شد. آن زمان که خلفای سه گانه بت می پرستیدند علی (علیه السلام) همراه پیامبر بود و ایشان را یاری می کرد! او اولین مردی است که به پیامبر (صلی الله علیه و اله) ایمان آورد در حالی که فقط 13 سال داشت.{4}

پس علی (علیه السلام) در ایمان از خلفای سه گانه سبقت داشته! برای آن دسته از اهل سنت که عقیده دارند ایمان یک پیر ورزیده بالاتر از ایمان یک طفل نا بالغ است باید عرض کنم که اولا ایمان علی (علیه السلام) در سن 13 سالگی به دعوت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بوده ، حال آیا رسول خدا نمی دانسته که بر طفل نا بالغ تکلیفی نیست؟ انسان فکور و فهیم میداند که آن حضرت علی (علیه السلام) را لایق میدانسته وگرنه چنین کاری را نمیکرد. در ضمن ملاک پذیرش ایمان بلوغ عقلی است نه بلوغ سنی. ایمان علی در کودکی نشانه ی کمال عقل اوست زیرا ابلاغ پیام الهی به یک خردسال در شأن پیامبر نیست. همین نکته را پیامبر بسیار یاد میکرد و حضرت علی (علیه السلام) نیز سبقت در ایمان را ار فضائل بارز خود معرفی میکرد.

ایمان امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) از فطرت بود چنانکه حافظ ابونعیم اصفهانی در ( ما نزل القرآن فی علی ) و میر سید علی همدانی در مودة القربی از ابن عباس نقل کرده اند که :

سوگند به خدا ایمان نیاورد احدی از عباد [یعنی از امت] مگر آنکه بر بت ستایش نموده بود مگر علی ابن ابی طالب که آن حضرت ایمان آورد به خدا و قبول اسلام نمود بدون آنکه به صنم و بت ستایش کرده باشد. {5}

حال برای روشن تر شدن برتری علی (علیه السلام) بر خلفای سه گانه بسراغ حدیثی از جانب رسول خدا میرویم که میفرماید:

اگر ایمان علی با ایمان امت مقایسه شود ایمان علی بر ایمان امت تا روز قیامت برتری خواهد داشت.{6}

روشن است که علی (علیه السلام) بر خلفای سه گانه کاملا برتری دارد و تنها اوست که می تواند مصداق این آیه شریفه باشد

پی نوشت :

1- بِسمِ اللهِ الرَّحمانِ الرَّحیمِ

مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الْکُفّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللهِ وَ رِضْواناً سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذالِکَ مَثَلُهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ مَثَلُهُمْ فِی الْإِنْجِیلِ کَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوى عَلى سُوقِهِ یُعْجِبُ الزُّرّاعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفّارَ وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِیماً (29)

محمد فرستاده خداست; و کسانى که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند; پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود مى بینى در حالى که همواره فضل و رضاى خدا را مى طلبند; نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است; این توصیف آنان در تورات است و توصیف آنان در انجیل، همانند زراعتى است که جوانه اش را خارج ساخته، سپس به تقویت آن پرداخته تا محکم شده و بر پاى خود ایستاده است و به قدرى نمو و رشد کرده که زارعان را به شگفتى وا مى دارد; این براى آن است که کافران را به خشم آورد! و کسانى از آنها را که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده اند، خداوند وعده آمرزش و پاداش عظیمى داده است.

2- کفایت الطالب/ باب 13 / محمد بن یوسف گنجی شافعی

کان شدیدا علی الکافرین رؤفا بالمؤمنین کما وصفه الله تعالی فی القرآن بقوله و الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الْکُفّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ

3- بنابر آنچه طبری در جز سیم تاریخ خود نوشته ابوبکر از حرکت آن حضرت خبر نداشته بلکه وقتی نزد علی(علیه السلام) رفت و از حال آن حضرت جویا شد علی (علیه السلام) فرمود به غار رفته اند اگر کاری داری نزد آن حضرت بشتاب. ابوبکر شتابان رفت و در وسط راه به آن حضرت رسید و به ناچار به اتفاق آن حضرت رقتند. پس معلوم می شود که آن حضرت او را با خود نبرده بلکه او بی اجازه رفت و با آن حضرت همراه شد.

همچنین شیخ ابوالقاسم ابن صباغ از مشاهیر علما اهل سنت در کتاب النور و البرهان در حالات رسول خدا از محمد بن اسحق از حسان بن ثابت انصاری روایت نموده که قبل از هجرت آن حضرت جهت عمره به مکه رفتم و دیدم که کفار قریش سب و قذف می نمایند اصحاب آن حضرت را در همان اوان

امر رسول الله صلی علیه و آله علیا فنام فی فراشه و خشی من ابن ابی قحافه ان یدلهم علیه فاخده معه و مضی الی الغار

امر رسول خدا علی را که در فراش آن حضرت بخوابد و خوف داشت از این که ابی بکر کفار را دلالت و راهنمایی کند برسول خدا، پس او را مصائب خود قرار داده و بجانب غار روانه شدند.

4- بخاری و مسلم در صحیحین/امام احمد حنبل در مسند/ابن عبدالبر در ص 32 جلد استیعاب/ابوعبدالرحمن نسائی خصائص العلوی/سبط ابن جوزی در ص 63 تذکره/شیخ سلیمان بلخی حنفی در باب 12 ینابیع الموده/ ترمذی و مسلم و محمد بن طلحه شافعی در فصل اول مطالب السول / ابن ابی الحدید در ص 258 جلد سیم شرح نهج البلاغه/ ترمذی در ص 214 جلد دوم جامع / حموینی در فرائد / میر سید علی همدانی در موده القربی/ ابن حجر (که بسیار متعصب است) در صواعق نقل نموده اند که :

بعث النبی فی بوم الاثنین و آمن علی یوم الثلاب

پیامبر روز دوشنبه مبعوث بر رسالت شد و علی سه شنبه ایمان آورد

و نیز آورده اند که :بعث النبی فی بوم الاثنین و صلی علی معه یوم الثلاث انه اول من آمن برسول الله من الذکور

پیامبر روز دوشنبه مبعوث بر رسالت شد و علی سه شنبه با او نماز گذارد او اولین مردی بود که ایمان اورد به رسول الله (صلی الله علیه و آله)

5- والله ما من عبد آمن بالله الا و قد عبد الصنم الا علی بن ابی طالب فانه آمن بالله من غیر ان یعبد صنما

6-ابن منزالی شافعی در فضائل و امام احمد ابن حنبل در مسند و خطیب خوارزمی در مناقب و سلیمان بلخی حنفی در ینابیع از رسول خدا نقل کرده اند که :لو وزن ایمان علی و ایمان امتی لرجح ایمان علی علی ایمان امتی الی یوم القیامه
 
منبع:ظهور 12

کلمات کلیدی : ولایت، حضرت، منابع، علی (ع)، اهل سنت